De Alchemie van de Liefde: Wie was Bruce Lee?

Bruce Lee wordt algemeen beschouwd als de grootste oosterse vechtkunst-acteur van de 20e eeuw. Maar was ook een geniaal gevechtskunstfilosoof en strateeg. Als filosoof en heeft veel interessante filosofieën geschreven, waaronder de volgende ten aanzien van het chinees boksen: "Maak je gedachte leeg. Wees vormloos, gedaanteloos, net als water: Als je water in een kop doet, dan wordt het de kop. Als je water in een fles doet, dan wordt het de fles, als je water in een theepot doet, dan wordt het de theepot. Water kan stromen of het kan botsen en vernietigen. Wees als water, mijn vriend"

Biografie

Bruce Lee was een Chinese Amerikaan en werd geboren op 27 november 1940 in het Jaar van de Draak volgens de Chinese astrologie toen zijn ouders, beiden Chinese opera acteurs, op tournee waren in de Verenigde Staten. Zijn ouders noemden hem Lee Jun Fan. Echter, in de Amerikaanse geboorteakte, die hij toen toegewezen kreeg, noteerde de verpleegster zijn naam als 'Bruce Lee'. Na drie maanden keerden zijn ouders met hem terug naar Hong Kong, waar Lee zijn jeugd zou doorbrengen.

Familie

Bruce Lee was driekwart van Chinese afkomst. Zijn vader Lee Hoi Chuen was Chinees. Zijn moeder Grace Ho was half Chinees, half Europees. Zij was de geadopteerde dochter van Ho Kom Tong, die tot één van de rijkste clans van Hong Kong behoorde. Bruce Lee was de tweede jongste van vijf kinderen. Aangezien zijn ouders opera- en filmacteurs waren, kreeg Bruce Lee als kind al de gelegenheid om in enkele Chinese films te verschijnen. Bruce Lee´s eerste kennismaking met Kungfu kwam via zijn vader, die hem op reeds jeugdige leeftijd de grondbeginselen van het Wu-stijl tai chi chuan bijbracht.

Tienerjaren

De stad Hong Kong, waar Bruce Lee in opgroeide, was destijds een kolonie van het Verenigd Koninkrijk. Het was een heel drukke stad en het werd geteisterd door straatbendes. Om zich hiertegen te weren vormde Bruce Lee met zijn vrienden een eigen straatbende. Ze noemden zichzelf The Tigers of Junction Street. Nadat hij in 1953 door een andere straatbende in elkaar werd geslagen, besloot Bruce Lee kungfu lessen te nemen onder grootmeester Yip Man. Hij beoefende de Wing Chun stijl van het kungfu. Van 1954 tot 1958 trainde hij eerst onder meester Yip Man en later onder meester Wong Shun Leung. Hij hield zich ook bezig met westers boksen. In 1957 werd hij kampioen van de Hong Kong amateur- bokskampioenschappen. Via zijn broer Peter Lee maakte hij tevens kennis met het schermen. Verder was Bruce Lee een getalenteerd chachacha- danser en werd hij in 1958 kampioen van Hong Kong.

Komst naar Amerika

Gaandeweg raakte Bruce Lee steeds vaker betrokken bij straatgevechten. Dit bracht hem vervolgens in problemen met de Hongkongse politie. Zijn ouders besloten toen dat hij maar naar vrienden van de familie in Amerika moest gaan om te studeren. Zijn zus Agnes Lee en broer Peter Lee waren hem met studiebeurzen al voorgegaan. In april 1959 met slechts 100 dollar op zak ging Bruce Lee aldus naar Amerika, waarbij zijn Amerikaanse geboorteakte hem toegang gaf tot Amerika. In Amerika ging Bruce Lee naar Seattle om te werken bij een Chinees restaurant, waarvan eigenaresse een kennis van de familie was. Bruce Lee's oudere broer Peter Lee, die in Minnesota studeerde, werkte soms ook in het restaurant. In Seattle ging Bruce Lee studeren aan de Edison Technical School, een middelbare school. Hier haalde hij een diploma, om vervolgens Drama te studeren aan de Universiteit van Washington. Hier volgde Lee ook colleges over filosofie en psychologie. Inmiddels was hij al gestopt met het werken in het restaurant. Om in zijn onderhoud te voorzien, ging Lee in zijn vrije tijd lesgeven in Kungfu, voornamelijk aan studenten van de universiteit. Aan de universiteit leerde hij zijn toekomstige vrouw Linda C. Emery kennen. Zijn vrouw was één van zijn leerlingen.

Eigen Kungfu school

Na het doorlopen van de universiteit stortte hij zich volledig op zijn kungfu school en werd fulltime kungfu leraar. Na genoeg gespaard te hebben opende hij een eigen trainingscentrum in Seattle. Hij noemde zijn school Jun Fan Kung Fu, wat vrij vertaald Bruce Lee's Kungfu betekent. Hij gaf daar voornamelijk les in een wat gemodificeerde versie van Wing Chun. In die tijd leerde Lee een Chinees, genaamd James Yimm Lee kennen, die twintig jaar ouder was dan hij en een welbekende kungfu leraar uit die buurt was. Hun vriendschap vorderde zover dat ze samen besloten een tweede school in Oakland te openen. Via James Yimm Lee kwam Lee in contact met Ed Parker, de grondlegger van het Amerikaanse Kempo. Via Ed Parker leerde Lee Dan Inosanto kennen, die vervolgens zijn student werd.

Jeet Kune Do

Het feit dat hij ook westerse leerlingen had, wekte het misnoegen op van lokale Chinese kungfu-leraren. Deze leraren vonden niet dat de geheimen van kungfu aan westerlingen doorgegeven mochten worden en daarom onderwezen zij alleen Aziatische mensen. De leraren stuurden vervolgens Wong Jack Mon naar Lee met een brief om te stoppen met lesgeven aan westerlingen. Toen Lee hiermee niet akkoord ging, daagde Won Jack Mon hem uit tot een gevecht. Lee nam deze uitdaging aan. Afgesproken werd als Bruce Lee dit gevecht zou winnen, hij verder mocht gaan met lesgeven, zo niet dan moest hij zijn school sluiten. In 1964 vond dit gevecht plaats in de trainingsruimte van Lee's school en werd bijgewoond door Lee's vrouw, James Yimm Lee en William Chen, die een leraar tai chi chuan was. Bruce Lee won dit gevecht uiteindelijk en hij mocht daarom dus doorgaan met zijn school. Het gevecht met Won Jack Mon bracht Bruce Lee daarna aan het denken. De overwinning was namelijk zeer nipt geweest. Ook vond Lee dat het gevecht te lang geduurd had. Al snel kwam Bruce Lee tot de conclusie dat zijn gevechtsmethode niet voldoende voldeed aan de praktijk. De daarop volgende periode begon Lee te onderzoeken hoe hij zijn stijl kon aanpassen. Lee wou een vloeiende en praktische vechtkunst ontwikkelen waarin de beoefenaar ervan vooral zichzelf is en zichzelf kan uitdrukken. Dit alles leidde tot de creatie van een nieuwe gevechtsstijl, die Jeet Kune Do genoemd werd door Bruce Lee, wat vrij vertaald "Methode van de onderscheppende vuist" betekent. Het uiteindelijk ontwikkelde Jeet Kune Do bestond uit een combinatie van verschillende vechtstijlen.

Eigen gezin

Bruce Lee trouwde in 1964 met Linda C. Emery in Seattle. Op 1 februari 1965 werd hun zoon Brandon Lee geboren en op 19 april 1969 werd dochter Shannon Lee geboren. Brandon werd later ook filmacteur, maar werd bij een opname van de film The Crow per ongeluk dodelijk getroffen door een kogel. Shannon Lee heeft later ook in een aantal films gespeeld.

Long Beach Nationals vechtsportgala

Als vechtkunstenaar gaf hij vaak demonstraties bij het Long Beach Nationals vechtsportgala, dat door Ed Parker georganiseerd werd. Lee heeft hier twee demonstraties vaak gegeven: push-ups op twee vingers van één hand, en een stomp met een gestrekte arm van 1 inch afstand, de zogenaamde "one inch punch". Deze techniek komt uit het Wing Chun. Bij het vechtsportgala maakte hij kennis met andere vechtkunstenaars zoals Chuck Norris, Jhoon Rhee, Mike Stone en Joe Lewis. Hij werd vrienden met hen en trainde vaak samen met hen. Ondertussen had hij in Los Angeles een derde kungfu school geopend samen met Dan Inosanto, die daar assistent leraar werd. Deze school werd vaak bezocht door beroemdheden zoals Steve McQueen, James Coburn en Kareem Abdul-Jabbar.

Filmcarrière

Door zijn demonstraties bij het Long Beach Nationals vechtsportgala komt hij onder de aandacht van haarstylist Jay Sebring, die hem vervolgens bij filmproducer William Dozier introduceerde. Vervolgens bood William Dozier hem de rol van Kato aan in de televisieserie The Green Hornet. Deze televisieserie duurde slechts één seizoen (30 afleveringen). Van de serie werd gezegd dat het een flop was, omdat iemand met een bijrol (Bruce Lee) populairder werd dan de hoofdrolspeler (Van Williams). Na deze serie speelde Lee in een bijrol mee in de film Marlowe en hij had nog enkele kleine rollen in andere tv-series, met onder andere in een paar afleveringen van de serie Longstreet, waarin hij zijn vechtkunst Jeet Kune Do onderwees.

In 1971 bedacht hij het idee voor de tv-serie "The Warrior", waarin een Shaolin monnik in de 19e eeuw naar Amerika vlucht en daar verschillende avonturen beleeft. Lee stelde zijn idee voor aan filmmaatschappij Warner Brothers, waarbij hij kenbaar maakt de hoofdrol voor de serie te willen spelen. Warner Brothers was wel geïnteresseerd, maar ze vonden hem echter niet geschikt voor de hoofdrol met als argument dat zijn Aziatisch uiterlijk de westerse kijkers niet zou aanspreken. De serie werd uiteindelijk door Warner Brothers uitgebracht onder de naam Kung Fu, waarin de hoofdrol ging naar David Carradine. Bruce Lee liet zich echter niet kennen over de gehele gang van zaken. Omdat het niet gelukt was om in Amerika een filmrol te bemachtigen, probeerde Bruce Lee zijn geluk via de filmwereld van Hongkong te beproeven. Hij stopte met zijn kungfu school en hij verhuisde met zijn gezin naar Hongkong. In Hongkong ontmoette hij filmproducer Raymond Chow, die zojuist de Golden Harvest filmmaatschappij opgericht had. Hier begon Bruce Lee de films te maken die hem zijn uiteindelijke bekendheid zouden opleveren. Hij speelde achtereenvolgens in de films The Big Boss (1971), Fist of Fury (1972), Way of the Dragon (1972) die enorme hits werden in Hongkong. The Big Boss en Fist of Fury werden door Lo Wei geregisseerd. Bruce Lee had vaak onenigheden met Lo Wei op de filmset. Om die reden besloot Lee voortaan zijn eigen films te regisseren. Samen met Raymond Chow richtte hij de Concord Production Company op. Zijn eerste zelf geregisseerde, geschreven en geproduceerde film is Way of the Dragon. In deze film is Chuck Norris zijn tegenspeler. Het gevecht dat hij met hem levert in de film behoort nu tot één van de hoogtepunten van de Kungfu filmgeschiedenis. Na deze films begon Bruce Lee te werken aan zijn volgende film Game of Death. Hij had van deze film al enkele vechtscènes geschoten, toen hij onverwachts een aanbod kreeg van Warner Brothers. Door het grote succes van zijn films was Warner Brothers in hem geïnteresseerd geraakt en zij vroegen Bruce Lee om te spelen in de film Enter the Dragon (1973). Bruce Lee nam dit aanbod aan en stopte tijdelijk met het filmen van Game of Death. De film Enter the Dragon werd uiteindelijk gezamenlijk geproduceerd door Warner Brothers, Golden Harvest en Bruce Lee's Concord Production Company.

Dood

Op 10 mei 1973, tijdens het opnemen van het geluid voor de film Enter the Dragon, viel Bruce Lee bewusteloos. Toen hij weer bij bewustzijn kwam, ging hij naar de dokter. Die stelde vast dat hij last had van een zwelling in de hersenen en gaf hem medicijnen hiervoor. Later, nadat de verfilming van Enter the Dragon voltooid werd, wilde Bruce Lee weer verder gaan met de opnames voor zijn volgende film Game of Death. Op 20 juli 1973 zou hij samen met filmproducer Raymond Chow hier een ontmoeting hebben met enkele mede-acteurs voor deze film. Eerst een ontmoeting in het huis van actrice Betty Ting Pei en later op de dag een diner met acteur George Lazenby. Tijdens zijn bezoek aan Betty Ting Pei kreeg Bruce Lee last van hoofdpijn. Hij kreeg hiertegen een pijnstiller aangeboden. Na het nemen van de pil, ging hij even liggen om wat uit te rusten. Raymond Chow vertrok eerder om in een restaurant het diner met George Lazenby te regelen. Toen Raymond Chow samen met George Lazenby bij het restaurant zat te wachten en Bruce maar niet kwam opdagen, besloot hij Betty Ting Pei te bellen. Van Betty Ting Pei kreeg hij te horen dat ze Bruce Lee niet wakker kon maken. Daarop haastte Raymond Chow zich naar Betty Ting Pei's huis. Het lukte Raymond Chow ook niet om Bruce Lee wakker te maken en daarop werd een dokter erbij geroepen. Bruce Lee bleek in een coma te zijn. De dokter adviseerde om Bruce Lee met het ambulance over te laten brengen naar het Queen Elizabeth Hospital te Hongkong. Aangekomen bij het ziekenhuis bleek Bruce Lee al dood te zijn. De oorzaak van zijn dood is nog steeds omstreden. De officiële verklaring beschrijft het als een allergische reactie (anafylaxie) op pijnstillers - hersenoedeem - ofwel het onderdrukt raken van de hersenen door vochtophoping eromheen. Bij zijn begrafenis was naast zijn familie en vrienden ook de cast aanwezig van de film "Enter the Dragon", die vlak na zijn dood in première ging. Zo'n 30.000 fans bezochten ook zijn begrafenis.

Vloek

De vrij plotselinge dood van Bruce Lee bracht een stroom van verschillende geruchten teweeg. Zo werd gedacht dat er een vloek op de familie van Bruce Lee zou rusten, omdat zowel Lee als later zijn zoon waren omgekomen onder bizarre omstandigheden. Volgens sommigen was de vloek het werk van boze geesten. Anderen dachten dat de Chinese onderwereld, genaamd de Triaden, hem vergiftigd had, omdat hij geweigerd had om onder hun invloed te staan. Meer realistisch ingestelde mensen meenden dat Bruce Lee's dood veroorzaakt was door overtraining. De meest beruchte verklaring kwam van Mike Stone. In een artikel van 1985 in Black Belt Magazines beweerde hij, dat Bruce Lee slachtoffer was geworden van vertraagde reactie op een Dim Mak aanval, die hij een paar weken eerder door iemand toegediend gekregen had.

Bruceploitation

Met de dood van Bruce Lee verloren Hongkongse filmmaatschappijen ook hun grootste ster. Daarom gingen filmproducers op zoek naar een vervanger en begonnen acteurs in te huren die een gelijkenis met Bruce Lee vertoonden en lieten hen spelen in vele low budget films. Deze acteurs gebruikten artiestennamen zoals Bruce Li, Bruce Le, Dragon Lee en meer. Deze gebeurtenis wordt de Bruceploitation genoemd. Ook de film Game of Death van 1978 kan men hiertoe rekenen. Robert Clouse, de regisseur van Enter the Dragon, besloot na de dood van Bruce Lee om de niet afgemaakte film Game of Death te voltooien. Hiervan waren al 100 minuten aan scènes gefilmd. Regisseur Robert Clouse gebruikte hier slechts 15 minuten film van en met behulp van acteur Kim Tai Chung, die op Bruce Lee leek, werden de rest van de scènes gefilmd. Het oorspronkelijke scenario werd hiertoe volledig herschreven. De uiteindelijke film die uitkwam, wekte echter veel teleurstelling op bij sommige fans.

Tao of Jeet Kune Do

Nog tijdens zijn leven was Bruce Lee bezig geweest met het schrijven van een boek. Hij begon eraan nadat hij in 1970 tijdens het gewichtheffen een blessure opliep aan zijn rug. De blessure was zo ernstig, dat hij zes maanden lang op bed moest liggen om te herstellen. Om zijn tijd nuttig te besteden ging hij veel lezen en werkte hij aan het schrijven van een boek. Vanwege zijn voortijdig overlijden kon hij dit boek niet publiceren. Na zijn dood gaf zijn vrouw Linda het geschreven materiaal voor het boek aan Gilbert L. Johnson, die het zodanig bewerkte dat het gepubliceerd kon worden. In 1975 werd dit boek uitgebracht onder de naam 'Tao of Jeet Kune Do'. In dit boek behandelt Lee zijn visie op de gevechtskunst. Naast een praktische handleiding voor het gevecht, bevat het boek ook veel filosofie.

Nalatenschap

Hoewel Bruce Lee slechts 32 jaar oud werd en in zijn leven in slechts een handjevol films speelde, is zijn invloed onweerlegbaar. Hij is de man die de vechtsport in de Westerse wereld in de schijnwerpers wist te krijgen. Zijn toewijding aan de vechtsporten, zijn fysieke en mentale kracht, en zijn energieke uitstraling droegen bij aan zijn roem. Ook nu is Bruce Lee nog steeds zeer populair en een idool voor velen. De vechtkunst Jeet Kune Do die hij ontwikkeld heeft wordt nog steeds beoefend. In Hongkong, Seattle en Bosnië is er een standbeeld voor hem opgericht.